Velpeleven beschouwt het als zijn taak om waar nodig en mogelijk het onroerend en roerend erfgoed in stand te houden.  De ‘reuzen’ van Boutersem houden een lange traditie in ere (cf. ‘Folklore’).

Maar ook inzake het behoud en het restaureren van ons onroerend erfgoed heeft de heemkundige kring Velpeleven heel wat gerealiseerd.  Dienaangaande werden de nodige afspraken gemaakt met andere instanties, o.a. het Gemeentebestuur.

  • De eerste restauratie betrof het bakhuis van het domein van Kwabeek. Reeds in 1505 werd in Kwabeek een bakhuis vermeld in een Cijnsboek van kasteelheer Jan vander Ee.
    Met de tijd veranderde het bakhuis evenwel in een puinhoop.
    In 1990 werd met de hulp van een schare vrijwilligers een puinhoop - van wat eens een bakhuis in een kasteeldomein was - herschapen in een degelijk bakhuis met een goed werkende houtgestookte oven.  Daar wordt elke tweede maandagavond van de maand brood gebakken door de ‘Bakkersgilde van Kwabeek’.  De gerestaureerde oven werd op 7 november 1990 ingehuldigd.
    Een kleine citaat uit één van onze tijdschriften: “Er is bij deze restauratie meer bier gedronken dan er water in de cement is gemengd”.  Alle activiteiten van onze vereniging worden te gepasten tijde beschreven in het tijdschrift, maar laat ons in dit concrete geval toch maar veronderstellen dat enige ‘dichterlijke overdrijving’ hieraan ten grondslag ligt.
      
        Bakhuis                                                    'Huizeke' of hoveniershuisje
  • Maar die vrijwilligers hadden de smaak te pakken en vanaf 1996 werd het ‘Huizeken’ (het portiers- of hoveniershuisje) van het domein van Kwabeek in zijn oorspronkelijke staat heropgebouwd en op 25 mei 1997 plechtig geopend.
    De portierswoning was rond de jaren 1900, ten tijde van graaf Robert de Liedekerke als woning gebruikt.  Bijzonder is dat er in de voorgevel op het gelijkvloers geen venster steekt, maar wel in de zij- en de achtergevel.  Daardoor kon de portier iedereen zien die langs de Gemene Weg het domein betrad, maar hoe zij op het kasteel ontvangen werden kon hij van daar uit niet waarnemen.
    Vanaf 1903 en gedurende de Eerste Wereldoorlog werd de portierswoning niet meer bewoond en werd ze gebruikt voor de bewaring van groenten, fruit en bloembollen.
    Antoine Ernst de Bunswyck die vanaf 1921 het kasteel bewoonde liet het ombouwen tot ‘paviljoentje’, met woonst voor de hovenier.
    Na de openbare verkoop van het domein op 13 mei 1981 werd de portierswoning eigendom van een particulier, die de bedoeling had er een villa te bouwen.  Het domein was evenwel op 17 december 1981 geklasseerd en toch sloopte de eigenaar de portierswoning.
    Om een lang verhaal kort te maken, in mei 1996 kwam de resterende puinhoop in handen van de Gemeente … waarna de vrijwilligers van Velpeleven, met steun van het Gemeentebestuur, aan de slag konden.
    De hovenierswoning doet sinds de restauratie dienst als vergaderlokaal van de Heemkundige Kring Velpeleven Boutersem v.z.w. 
  • Het volgende project was de restauratie van de ‘ijskelder in het domein van Kwabeek’ en de opening daarvan tijdens de Dag van het Park op 25 mei 2003.
    ​    
        Ingang ijskelder                                    Ijskelder na de restauratie
    De ijskelder bevindt zich aan de rand van het ‘Sterrebos’, ten westen van het boswachtershuisje dat nu gebruikt wordt door vissersclub ‘de Zeerovers’. Het eivormig bastenen gebouwtje is opgetrokken uit handgemaakte bakstenen en dateert van rond de vorige eeuwwisseling.  Het spreekt vanzelf dat de ijskelder quasi volledig onder de grond steekt.  De toegang ervan wordt sinds einde 2013 afgesloten met een metalen deur waarin een kleine opening werd uitgespaard om vleermuizen vrije toegang te verlenen.
  • De ‘kapel aan de Nieuwstraat’ te Boutersem werd in 2004 en begin 2005 door vrijwilligers van Velpeleven gerestaureerd.  Ze werd op 20 maart 2005 heringewijd.
      Kapel aan de Nieuwstraat tijdens de restauratie
  • De herinwijding van de ‘kapel van Neervelp’ gebeurde op 24 juni 2012, na grondige restauratie door de buurtbewoners en Velpeleven, in samenwerking met het Gemeente-bestuur en Igo-Leuven.
    ​        
                    Kapel van Neervelp 'voor' en 'na' de restauratie

 

Velpeleven interactief