Heemkunde
Elke gemeenschap is als een levend wezen. Ze leeft, groeit, doet ervaringen op, verandert de omgeving, laat sporen en herinneringen na, … .
Als heemkundige kring bestuderen wij de lokale leefomgeving waar wij leven, wonen en werken. Onze aandacht gaat naar hoe onze leefomgeving er momenteel uitziet, maar ook hoe zij zich in vroegere tijden ontwikkelde en geëvolueerd is tot hoe zij er nu uitziet.
Wij hebben daarbij aandacht voor geschiedenis in het algemeen en voor de lokale en regionale geschiedenis in het bijzonder. Maar ook archeologie, stamboom- en familiekunde, taal en plaatsnaamkunde, economie, demografie, technologische, industriële en agrarische ontwikkeling, natuur, geologie, cultuur, gebruiken en tradities … en diverse sociale aspecten komen aan bod.
Vele generaties - heel zeker ook de gewone mensen - hebben onze samenleving opgebouwd tot hoe ze er vandaag uitziet. Een betere kennis van het verleden moet ons toelaten om de huidige samenleving beter te begrijpen. Dat zal er hopelijk ook toe bijdragen dat wij de waardevolle elementen van onze eigenheid en identiteit beter waarderen en respecteren. Zowel ons onroerend erfgoed als ons roerend of cultureel erfgoed dient gewaardeerd en gekoesterd te worden.
Als je daartoe een bijdrage wilt leveren, dan kan dat op verschillende manieren:
- je kan lid worden en deelnemen aan de diverse activiteiten;
- je kan een bijdrage bezorgen voor ons tijdschrift (een artikel of verhaal dat iets te maken heeft met één van hierboven vermelde onderwerpen);
- je kan ons oude foto’s of documenten bezorgen van gebeurtenissen, beroepsactiviteiten, evenementen, mensen, dorpsstraten, landschappen, … (liefst met een woordje commentaar: wat, wie, wanneer, …) . Die foto’s en documenten krijg je desgewenst per kerende terug, nadat ze gescand zijn en opgenomen in het archief van de vereniging. Zo kan je voorkomen dat waardevol materiaal verloren gaat.
Historiek
De belangrijkste gebeurtenissen van de eerste vijfentwintig jaren.
(Per jaar worden slechts enkele activiteiten vermeld en dan nog voor zover ze niet onder andere rubrieken opgenomen zijn).
Sinds haar ontstaan op 24 augustus 1973 heeft de vereniging zowat alles en nog wat georganiseerd, meegemaakt en beleefd. Nadat Velpeleven officieel een VZW geworden was, verschenen de eerste statuten in het Belgisch staatsblad op 19/12/1974.
Van bij het begin volgden kerstevocaties, volksconcerten, natuurwandelingen, spreekbeurten, e.d. elkaar op.
Op 23 en 24 augustus 1975 organiseerde Velpeleven een groots opgezet Breugeliaans weekend, volledig in de stijl van de Brabantse volksfeesten uit de 16de eeuw.
Vanaf 1975 werden ook de jaarlijkse dagreizen ingericht: deze gingen telkens ergens te lande door, tot in het buitenland toe.
Vanaf 1976 bracht Velpeleven jaarlijks een toneelopvoering, in het begin met vreemde gezelschappen, vanaf 1980 met eigen mensen.
De late zeventiger jaren waren belangrijk voor onze archeologen en paleontologen. In Hoog-Butsel werd er duchtig gegraven naar schelpen afkomstig van de Boutersemse Zee uit het Eoceen, werken die nog zouden overgedaan worden door de ‘echte’ wetenschappers van de Universiteit van Leiden.
Velpeleven richtte in december 1977 een grote tentoonstelling in: ‘Boutersem door de eeuwen heen’. Een 500-tal "zaken" werden getoond, gaande van paleontologie over prehistorie, lokale geschiedenis, volksgeneeskunde, oude ambachten, oude huisraad en landbouwalaam tot verenigingsleven en folklore.
Begin 1978 kwam het ‘Bal 1900’ jong en oud opbeuren. In mei 1978 beleefde onze kring, in het kader van het ‘Jaar van het Dorp’ een hoogtepunt met de organisatie van zijn eerste ‘Oostbrabants Folklorefestival’. Ruiters en volksdansgroepen (met o.a. Velpegalm) wisselden elkaar af op de eerste dag, die besloten werd met het Oberbayernorkest van Jos Van Beek.
Zondag 14 mei 1978 was een zeer belangrijke dag voor de bekendheid van onze vereniging.
In gezelschap van de reuzen van Overijse, Erps-Kwerps, Tildonk en Sint-Stevens-Woluwe, vergezeld van de plaatselijke fanfares, vendeliers, volksdansgroepen uit binnen- en buitenland en de getuigen uit de verschillende deelgemeenten van Boutersem, greep de doopplechtigheid plaats van onze reuzen, Balder en Nana, door de pastoors van Boutersem en Butsel.
De Belgische kunstgroep "Incar" besloot de feestelijkheden met een hartverwarmend toneel-spektakel.
Ter gelegenheid van de kinderdagen organiseerde Velpegalm een volksdansfeest.
Onze kring was ook actief toen pastoor Stillaert zijn jubileum vierde en ze nam deel aan de protestwandeling tegen het rechttrekken van de Velpe.
Nana en Balder stapten in 1980 mee op in de reuzenstoet te Brussel ter gelegenheid van 150 jaar België.
In 1981-82 en 1984 mikten onze leden hoog. Een meerdaagse reis bracht hen telkens naar het buitenland: Zwitserland, Oostenrijk en Frankrijk (Provence).
In 1984 ging een tentoonstelling door, onder het motto ‘Wat verzamelden onze mensen ?’. Getoond werden: vingerhoeden, eierdoppen, bierviltjes, bierglazen, wijnetiketten, beeldhouwwerk, horloges, lampen, poppen, smeedwerk, natuurgewrochten, enz.
In 1985 werd een tentoonstelling op touw gezet onder het motto: ‘100 jaar na Darwin, de geschiedenis van onze aarde’. Getoond werden: mineralen, fossielen, schelpen, koralen en prehistorische artefacten.
Op 29 mei van hetzelfde jaar ging er een gouwdag van het Verbond voor Heemkunde van Vlaams Brabant door in onze gemeente.
1985 was ook ‘Het jaar van de jeugd en de muziek’. Velpeleven richtte bij deze gelegenheid een muzikaal weekend in, met op zaterdag een ‘Jeugd-Free-podium’ en op zondag een muzikale kroegentocht in de diverse cafés van de gemeente.
Het jaar daarop, in 1986, bezochten we o.a. het ‘Museum der Zilveren Helmen’ te Halen en de brouwerij ‘De Kluis’ in Hoegaarden.
In 1987 waren onze reuzen opnieuw in Brussel, meer bepaald in het Vlaams Commissariaat-generaal voor Toerisme. Op hun terugweg deden ze Vilvoorde aan.
In februari verwierf Velpeleven het peterschap over de kruidentuin in het Domein van Kwabeek. Bij deze gelegenheid verscheen de catalogus: ‘Kasteel van Kwabeek: Kruidentuin’.
Velpeleven legde deze tuin aan en zou in de toekomst instaan voor het onderhoud ervan.
Het boek: ‘De zusters van Vorselaar - huis van Boutersem - 1911-1985’ van de hand van R. Geysens werd ook in dat jaar voorgesteld.
Voor de eerste maal brachten jongeren hun jeugdtoneel. Tussendoor werden fossielen en schelpen, afkomstig van Hoog-Butsel, tentoongesteld in het zeerovershuisje van Kwabeek.
In 1988 grepen de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Bij deze gelegenheid organiseerde Velpeleven een politiek debat.
Het 15-jarig bestaan van Velpeleven werd op grandioze manier besloten met een ietwat speciaal teerfeest. Het smakelijk eten was gekoppeld aan een ‘Bruiloft 1900’.
In 1989 kwamen Jan van Hees, Lut Vivijs en Ingrid Bayens hun Himalayabeklimming voorstellen.
Vanaf 1990 werden kroegentochten ingericht: o.a. Antwerpen, Gent, Mechelen, Brussel en Leuven zouden aan de beurt komen.
In september 1990 werd de bakoven door Velpeleven gerestaureerd en op 17 november greep de officiële wederopening plaats. De ‘Bakkersgilde van Kwabeek’ zou vanaf dan elke tweede maandag van de maand broden bakken op grootmoeders wijze.
Ook de reuzen waren zeer actief zijn. Ze traden ondermeer op in Overijse, Vilvoorde en Tervuren.
In 1991 bezochten we brouwerij "De Biertoren" in Kampenhout.
We programmeerden ook een muziekavond met een Renaissance Koperkwartet in de kerk van St.-Hilarius.
Dit jaar en ook de volgende jaren beleefden onze reuzen hun topmomenten, zij reisden, haast onafgebroken in binnen- en buitenland:
- 1990: Parijs en Londen;
- 1991: Milaan, Berlijn, Zweden, Parijs, Keulen, Londen, Tienen, Ottignies en Kortrijk;
- 1992: Utrecht, Milaan en Berlijn.
Het jaar 1992 zou wat kalmer uitvallen. Vermeldenswaard zijn een paddenstoelentocht en een bezoek aan de Volkssterrenwacht te Grimbergen.
In 1993 kwam de toenmalige weerman Bob de Richter ons onderhouden over het weer.
Voortaan zou de bakkersgilde van Kwabeek een bakdemonstratie organiseren voor de leerlingen van het vierde jaar van de Gemeentelijke Basisschool.
Velpegalm, de volksdansgroep van onze heemkundige kring, was op bezoek in Kronenberg im Taunus (Duitsland) en maakte er kennis met de volksdansgroep van Homberg an der Olm. En we nodigden deze dansers uit voor een tegenbezoek.
In dat jaar werd op 18 en 19 september de 20ste verjaardag van het ontstaan van Velpeleven met de nodige luister gevierd. 's Zaterdags stonden op het programma: een natuurwandeling in de Snoekengracht, kinderanimatie, volksspelen, vendeliers, twee fanfares van Boutersem en volksdansgroepen van Homberg (Duitsland) en onze eigen Velpegalm. De avond werd besloten met een volksbal ‘Egerländermusik’. De zondag werd ingezet met een aperitiefconcert door de Koninklijke Harmonie St.-Hilarius van Bierbeek. In de namiddag werd onze derde reus, Robke, zoon van Balder en Nana, gedoopt door doopheer kanunnik Bulthiauw. Velpegalm en de volksdansgroep uit Homberg maakten het werk af. Het viel op dat Velpegalm zich uit de naad had gewerkt door het instuderen van een eigen repertorium en het ontwerpen en maken van historisch aangepaste kledij. Doorlopend grepen er attracties plaats: oude ambachten, schieten, hoefsmid, houtdraaien, pruimtabak, e.a.
Bij deze viering werd ook de brandweerpomp van Vertrijk aan het publiek getoond, nu te zien bij de brandweer in Tienen.
In 1994 gingen we op bezoek bij brouwerij ‘lnterbrew’ te Leuven. Er gingen ook gemeenteraadsverkiezingen door en natuurlijk zorgde Velpeleven voor het politiek debat.
In 1995 bezochten we de Toontuinen van Hoegaarden en een slakkenkwekerij te Gembloux. We organiseerden een spreekbeurt over voeding en landbouw.
Voor de eerste maal stapten we op in een ochtendwandeling naar Lubbeek.
Later op het jaar gingen we naar Meerdaalbos. Velpegalm trok samen met onze drie reuzen naar Blauberg.
Het boek ‘Boogschieten in Boutersem-Hand in Hand’ van Robert Geysens verscheen.
Vanaf 1996 organiseerden we per jaar 4 seizoenswandelingen onder de leiding van een eigen (natuur)gids. Tussendoor bezochten we de galerij Dillemans in Wallonië en het kloostercomplex van de Eerwaarde Zusters Ursulinnen te O.-L.-Vr.-Waver.
In 1997 brachten we een bezoek aan de installatie van Interleuven en Aquafin. Dat jaar werd het 'Portiershuisje’ in het Domein van Kwabeek plechtig geopend op 25/05/97. Dit huisje werd volledig gerestaureerd door mensen van Velpeleven.
Nog in 1997 verscheen het boek ‘Vrijheid en Onafhankelijkheid 1895-1995’ van Robert Geysens.
Zoals reeds zovele jaren nam Velpleven deel aan o.a.: de ‘Dag van het Park, Hagelanddag, Open Monumentdag’.
In 1998 richtte de Bakkersgilde van Kwabeek een barbecue- namiddag in.
We bezochten te Brussel het wereldberoemd muziekinstrumentenmuseum.
De volksdansgroep ‘Velpegalm’ bestond 25 jaar. Bij deze gelegenheid organiseerde deze groep een ‘Eerste volksdansfeest’.
Ook Velpeleven werd 25 jaar. Onze heemkundige kring greep terug naar de tentoonstellingen en richtte ‘Achteraf bekeken’ in. Alle facetten van de voorbije 25 jaren van het bestaan van de kring werden tentoongesteld. ‘De rijkdom van onze armoede’ vervolledigde het geheel. Bij deze gelegenheid werd ook het boek ‘Het domein van Kwabeek, kasteel en Park’ van Robert Geysens aan het publiek voorgesteld.
Op de Gouwdag van het Verbond voor Heemkunde van Vlaams-Brabant van 1998 te Gooik werd de heemkundige kring Velpeleven uit Boutersem bekroond werd met de prijs voor Heemkunde van het Verbond voor Heemkunde van Vlaams-Brabant.
In maart 1999 trad Robert Geysens terug als voorzitter van Velpeleven na ruim 25 jaar voorzitterschap. Hij werd opgevolgd door Harry Delvaux.
Veruit de belangrijkste gebeurtenis van 1999 was de trip die op 8 augustus doorging op initiatief van het Verbond voor Heemkunde Vlaams-Brabant, de Gidsenbond van Midden-Brabant en de plaatselijke heemkringen van Landen, Boutersem, Herent, Erps-Kwerps, Steenokkerzeel, Zemst en Affligem langs de Romeinse en Middeleeuwse weg: St.-Truiden-Aalst. In het Domein van Kwabeek werden de deelnemers verwelkomd op een typisch Romeins ontbijt (met mede of honingwijn). In aangepaste kledij bracht de toneelgroep Velpeleven een zeer geslaagde toneelopvoering.
De Antwerpse haven werd bezocht.
In het eerste kwartaal van 2000 werden zowel een poëzie- en muzieknamiddag als een wijncursus ingericht. Ter gelegenheid van de Algemene Vergadering werd de abdij van Averbode bezocht.
Er werd deelgenomen aan de St.-Hermelindustentoonstelling te Meldert en de ééndagsreis ging naar Zeebrugge, waar ook de ‘Westhinder’ en een authentieke Russische duikboot bezocht werden.
Verder werd in september het 3de volksdansfeest georganiseerd evenals een debat ter gelegenheid van de Gemeenteraadsverkiezingen.
Februari 2001 werd een Hagelandse vertelavond ingericht. De Algemene Vergadering werd in Tervuren gehouden. In mei had een verbroedering plaats tussen de Heemkundige Kring Velpeleven Boutersem en Sint-Hubertus van Tervuren. Op 22 september werd het 4de volksdansfeest gehouden.
In 2002 werd de Algemene Vergadering in Aarschot gehouden. Op 1 juni werd het boek ‘De familie de Loen d’Enschedé en obiits’ van Robert Geysens en Victor Brams voorgesteld in de St.-Annakerk te Roosbeek in het bijzijn van o.a. Lydwine, barones de Loen d’Enschedé. In september volgde het 5de volksdansfeest.
Het suikermuseum van Tienen was het kader van de Algemene Vergadering in 2003. Op 25 mei werd de door Velpeleven gerestaureerde ijskelder plechtig geopend. Bij die gelegenheid werd ook een tentoonstelling over ijskelders gehouden.
Het was intussen een traditie, want in september werd het 6de volksdansfeest georganiseerd.
In Geraardsbergen kreeg Manneken-Pis het petje van Velpeleven opgezet.
Eind 2003 begon Velpeleven met de restauratie van de in verval zijnde Kapel in de Nieuwstraat.
In maart 2004 werd te Opheylissem (Hélécine) de jaarlijkse Algemene Vergadering gehouden; in september een volksdansbal (7de volksdansfeest) en in oktober een cursus bier brouwen, die zijn vervolg kreeg in februari 2005.
Op 20 maart 2005 werd de door Velpeleven gerestaureerde St.-Jozefkapel in de Nieuwstraat plechtig ingewijd. Ook de Algemene Vergadering had dan in Boutersem plaats.
Het 8ste volksdansfeest werd in september 2005 georganiseerd.
In 2006 had de Algemene Vergadering plaats in Meerbeek (Kortenberg).
Te Zemst-Laar bakten 5 mannen van de Boutersemse ‘Bakkersgilde van Kwabeek’ brood ter gelegenheid van een project van Henri Vannoppen ‘Broodbakken in Vlaams-Brabant’.
Louvain-La-Neuve werd bezocht ter gelegenheid van de Algemene Vergadering die te Wavre plaats had.
De geo-site in Hoegaarden werd bezocht.
Op 27 mei 2007 werd ter gelegenheid van de Dag van het Park het boek ‘Geschiedenis van Boutersem’ van Victor Brams voorgesteld.
De veemarkt en het slachthuis van St.-Truiden werden bezocht, evenals de veiling van Haspengouw. In de bakoven werd een ‘taartenbak’ gedaan.
Er werd een lunchcauserie georganiseerd met als titel ‘klassejustitie te Mechelen in de 16de eeuw’.
Het orgelmuseum van Westerlo werd in januari 2008 bezocht.
De statutaire vergadering ging door te Vertrijk. Vooraf werd een bezoek gebracht aan het biogasbedrijf van de familie Guilliams en aan de kerk en de pastorie van Vertrijk.
Een bloesemtocht in St.-Truiden en omgeving viel sterk in de smaak.
Verder waren er een lunchcauserie ‘Landbouw vroeger en nu’ en een cursus ‘scheresliep’.
In 2009 werd het Atomium in Brussel bezocht en de bijhorende tentoonstelling ‘Wereldtentoonstellingen vanaf 1851’.
De Algemene Vergadering werd in Jodoigne-Souvereine gehouden.
Een lunchcauserie met de titel ‘luchtvaart … are they flyers or lyers …’ over de ontstaansgeschiedenis van de luchtvaart.
Het legermuseum te Brussel werd in 2010 bezocht.
Voor de Algemene Vergadering gingen we naar Zoutleeuw, waar vooraf de lokale ‘kapstokkenfabriek’ bezocht werd.
Kort na de grote vakantie werd Vilvoorde aangedaan: het ‘tuchthuis’, de prachtige kerk, een korte stadswandeling en Horteco, de land- en tuinbouwschool.
Er werd ook een lunchcauserie gegeven met als thema: ‘Napoleon’s veldtochten in 1814’.
Het logistiek centrum van Colruyt te Halle werd in februari 2011 bezocht.
De Algemene Vergadering werd gehouden in het Brabants Radiomuseum te Haasrode.
Het bezoek aan de bijzondere tentoonstelling over Toetanchamon te Brussel was zeer boeiend.
Het jaar 2012 begonnen we met een prachtige kerststallentocht te Waasmont, Walsbets en Wezeren.
Medio april werd de tentoonstelling over Sagalassos bezocht in het Gallo-Romeins Museum te Tongeren en in de namiddag verkenden we het oude stadsgedeelte met een gids.
De Algemene Vergadering die te Lubbeek doorging in het Craywinckelhof werd voorafgegaan door een bezoek aan de vroegere windmolen ‘Moiné’. Op deze vergadering werd Harry Delvaux benoemd tot erevoorzitter, terwijl Paul Goessens de nieuwe voorzitter werd.
In april werd het Islamitisch centrum ‘Al Ihsaan’ te Leuven bezocht.
In juni werd de gerestaureerde kapel O.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen van Neervelp ingehuldigd. Ook bij het 100-jarig bestaan van de Gemeentelijke Basisschool Boutersem was Velpeleven passend aanwezig.
2013 vatten we aan met een bezoek aan Luik: La Batte, het station van Luik-Guillemins en de tentoonstelling ‘Ik was 20 in 1960’.
De Algemene Vergadering werd in Meldert gehouden, voorafgegaan door een bezoek aan de zaal ‘Vert Galant’ in Beauvechain waar we werken van Max. van der Linden bewonderden, gevolgd door een bezoek aan het Historisch Centrum van de 1ste Wing.
Eind april werd de grootste drukkerij van het land ‘Persgroep Publishing (EPC) in werking’ bezocht.
Ook de bijzondere tentoonstelling in Tongeren over de ‘Etrusken’ werd bewonderd.
In oktober brachten we een bezoek aan het ‘Holocaust- en Mensenrechtenmuseum’ in de Dossinkazerne en aan het ‘historische’ Mechelen.
Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van Velpeleven werd het fotoboek ‘Beeldige Boutersemse Vergelijkenissen … destijds en hedenmorgen’ van Edward ‘Chille’ Michiels uitgegeven, een ongezien succes. Gelijktijdig werd ook de bijlage ‘De Grote Steenweg in Boutersem …’ van Remy Ickx voorgesteld.
In december organiseerde Velpeleven een introductiecursus ‘stamboomonderzoek en familiekunde’.
In 2014 organiseerde Velpeleven haar Algemene Vergadering in Vertrijk bij de familie Vangramberen. Vooraf werd een bezoek gebracht aan de boerderij van de familie Taverniers te Neervelp en uiteraard ook aan de ambachtelijke beenhouwerij van de familie Vangramberen.
In mei nam Velpeleven actief deel aan de ‘Bijen- en orchideeëndag’ in het Park van Kwabeek. Tevens organiseerden we een inleidende cursus over familiekunde en stamboomonderzoek.
In september waren we vertegenwoordigd op de stamboomdag te Hoegaarden, georganiseerd door de familie Van Den Bempt.
In oktober bezochten we in Tongeren de tentoonstelling over de ‘Vikings’, vervolledigd met een bezoek aan het museum ‘Beghina’.
De Algemene Vergadering ging in 2015 door in Neerijse. Omdat er geen winterwandeling georganiseerd werd (met het weer in januari weet je maar nooit !) koos het bestuur voor twee lentewandelingen, eentje in het Hageland en eentje in de omgeving van Tessenderlo. Een paar weken na de eendagsreis naar het Henegouwse ‘Thuin en omgeving’, volgde een zomerwandeling in de Hoge Venen.
Ook al omwille van de drukte tijdens de eindejaarsperiode en de dan totaal onvoorspelbare weersomstandigheden, werd het teerfeest van december naar begin oktober verplaatst.
Raad van bestuur
Dagelijks bestuur
Voorzitter | Guido Langendries | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 73 46 10 |
Penningsmeester | Agnes Mellaerts | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 73 33 85 |
Secretaris | Van Aerschot Anna Maria | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 82 20 64 |
Bestuursleden
Guido Blanchart | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 73 42 90 |
Lieve Ponseele | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 0476 88 93 15 |
André Roelants | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 73 38 13 |
Alex Somers | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 72 01 35 |
Experten
Piet Everaert, Guy Vanswijgenhoven, Bram Libotte, Jochen Suy, Bart Dusart
Redactieraad
Guido Langendries | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 73 46 10 |
Paul Goessens | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 73 43 24 |
Webmaster
Ivo Giegas | Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. | 016 48 72 08 |